काठमाडौं । सन्तान जन्माउनु सजिलो कुरा होइन किनभने गर्भावस्था देखि सुत्केरीसम्म धेरै पटक महिलाहरुलाई धेरै जटिलताहरुको सामना गर्नु परिरहेको हुन्छ ।
यसबीचमा धेरै पटक यस्ता घटना पनि बाहिर आउने गरेका छन् जसमा बच्चा जन्माउँदा, गर्भावस्थामा र बच्चा जन्माएपछि महिलाको मृत्यु हुने गरेको छ। कुनै समय नेपालमा पनि सुत्केरीका क्रममा ठूलो संख्यामा महिलाको मृत्यु हुने गरेको थियो, जो विस्तारै नियन्त्रणमा आएको थियो । तर, अहिले फेरी विश्वभर मातृ मृत्युको खतरा बढेको छ।
विगत २५ वर्षमा मातृ मृत्युदरमा तीव्र गिरावट आए पनि संयुक्त राष्ट्र संघले सोमबार चेतावनी दिएको छ कि सुधारको गति रोकिएको छ र ऐतिहासिक विश्वव्यापी सहायता कटौतीका कारण मातृ मृत्यु दरहरू अब उल्टिने निश्चित छ।
संयुक्त राष्ट्रसंघीय स्वास्थ्य एजेन्सीले सन् २०२३ मा २ लाख ६० हजार मातृमृत्यु भएको अनुमान गरेको छ । जसअनुसार पनि यस वर्ष प्रत्येक दुई मिनेटमा एक महिलाको मृत्यु हुने अनुमान गरिएको छ ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनले शताब्दीको सुरुदेखि नै विश्वमा मातृ मृत्युदर ४० प्रतिशतले घटेको नयाँ प्रतिवेदनले देखाएको थियो । तर, सन् २०१६ यता धेरैजसो विकास ठप्प भएको उल्लेख गरिएको छ ।
डब्ल्यूएचओको यौन प्रजनन स्वास्थ्य र अनुसन्धान शाखाका प्रमुख पास्केल एलोटेले प्रगतिको गति लगभग सुस्त भएको र केही क्षेत्रमा पहिले नै पछाडि सर्दै गएको बताए। यद्दपी, उनले यो जोड दिए कि अझै पनि अधिकांश मातृ मृत्यु रोक्न सकिन्छ।
डब्ल्यूएचओ प्रमुख टेड्रोस अधानोम गेब्रेयससले एक विज्ञप्तिमा भनेका छन्, ‘यस रिपोर्टले आशाको झलक देखाएको भए पनि तथ्याङ्कले आज विश्वका धेरैजसो क्षेत्रमा गर्भावस्था कति खतरनाक छ भन्ने कुरालाई पनि प्रकाश पारेको छ।’
मातृ मृत्युदर विरुद्धको लडाईमा प्रगति लगभग एक दशक पहिले सुस्त हुन थालेको संयुक्त राष्ट्र संघले जनाएको छ । तर, संयुक्त राष्ट्रका अन्य एजेन्सीहरूले चिन्ता व्यक्त गरेका छन कि विश्वव्यापी सहायतामा कटौतीले स्थिति थप बिग्रन सक्छ।
जस्तो कि, अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प जनवरीमा कार्यालयमा फर्किएपछि विश्वभरका मानवीय संस्थाहरू संकटमा परेका छन्। संयुक्त राष्ट्रले यसपछि भनिरहेको छ कि ‘कोषमा कटौतीले पहिले नै सुविधाहरू बन्द गर्न र स्वास्थ्यकर्मीहरूको नोक्सान निम्त्याएको छ र र जीवन बचाउने औषधिको आपुर्तिहरू जस्तै रक्तस्राव, प्रि–एक्लामसिया र मलेरियाको उपचारका लागि शृङ्खलाहरू अवरुद्ध भएका छन, जसका कारण सबै मातृ मृत्युको प्रमुख कारण बनिरहेका छन् ।
